درباره تایپوگرافی:

تايپوگرافي روشی در ارتباط تصویری می باشد که با حضور صنعت چاپ در عرصه انتشار کتاب به وجود آمده است. با اختراع چاپ، براي زیبا و تلطيف نمودن کلمات چاپي که خشک به نظر مي رسيدند، حرکاتي در قسمت هايي از حروف و تاکید بر آن ايجاد مي کردند.

برای طراحی لوگو مد نظر خود به صورت تایپوگرافی حرفه ای به سایت آرمکده مراجعه کنید. تايپوگرافي اصطلاحي است که اين روزگار در مجامع هنري گرافيکي زياد به گوش می رسد . زمانی آن را با خوشنويسي ( کاليگرافي) اشتباه مي گيرند. هرچند که به کارگیری از اين تکنيک قدمتی حداقل ۵۰ ساله در کشور ما دارد. در تايپوگرافي خوانا بودن اهمیت زیادی دارد زيرا در زمينه اي استفاده مي شود که اطلاع رساني مشخصه بارز آن است، اما در خوشنويسي زيبايي در اولويت است.

اما طراحی حروف به مفهوم آنست که الفبایی را طراحی کنیم که قابلیت تایپ در حالت های گوناگون را داشته باشد. به طوری که تایپوگرافی هدف دیگری دارد ، برخلاف مسولیتی که در دنیای سنتی به خط سپرده شده بود تا با آسان ترین و خواناترین شکل ، مفهوم خود را انتقال دهد و با اولین نگاه محتوا و مفهوم فرم یکجا به بیننده و خواننده القا شود. حال هنرمندان بدعت و شگفتی را به همراه زیبایی ، از مهم ترین اهداف بصری انتخاب کرده اند ، آنهم با سه اقدام مهم یعنی تغییر شکل در حروف (دفرماسیون) ، اغراق در حروف (اگزجریشن) و ساده سازی حروف (استیلزیشن) ، تا بتوان زیبایی ، قدرت ارایه و روح تبلیغ گرای آن را گسترش دهند.

اما این روند در مواقعی تا جایی جلو می رود که همانند نقاشی ، به حروف بعنوان فرم محض دیده شده است. شاید این نگاه در نقاشی مشکلی نداشته باشد ، اما هنرمند گرافیست در روند کاربردهای روزمره ، زیبایی را باسودمندی وگویایی ادغام می کند تا بتواند ذائقه بصری مخاطبان فراوان خود را که عده زیادی از آنها شهروندان معمولی هستند ، تغییر و ارتقا دهد. در این حالت است که بیننده و مخاطب با همکاری فعال خود در فهم و خواندن خط نوین ، تلاش می نماید و این یکی از مهم ترین ویژگی های تایپوگرافی در خط معاصر است.

تغییر و تحولات فرمی خط در ایران از سرلوحه های روزنامه ها آغاز شد و خوشنویسان که در آن زمان مسئولیت طراحی عنوان نشریات را بر عهده داشتند ، به این مهم آگاهی کامل داشته که باید برای طراحی عنوان ، زبان بصری جدیدی ابدا نمود. آنها از خطوطی چون طغری و نستعلیق برای نگارش عنوان ها استفاده کردند و در ترکیب و نوع اتصالات آنها تغییراتی دادند. البته در پیشینه خوشنویسی ایران نمونه هایی از این گونه تلاش را به فراوانی می توان در دوره های مختلف دید.

زحماتی که برای ابداع شکل های جدید و کشف ظرفیت های بصری نوشتار انجام گرفته است و در آن خط و نقش را به شکلی هم ساز درهم می آمیزند. طراحی عنوان ، نوعی ویترین و نمایانگر فضا و روحیه مطلب است که امروزه کمتر به آن توجه می شود. از طرفی ، شاید مهمترین هدف تایپوگرافی ، سرعت بخشیدن به ارسال هرچه سریع تر پیام و برقراری ارتباط بصورت زبان بصری نسبت به نوشتار عادی باشد و مضمونی که از تایپوگرافی در ذهن ها جای گرفته ، آنست که حروف را بشکل درهم ریخته بر روی کار قرار گیرند.

در صورتی که تایپوگرافی اینگونه نیست. تایپوگرافی به مفهوم کشف ارزش های بصری حروف برای بیان مفهومی جدید است و شاید بدلیل آنکه حروف چاپی فارسی به اندازه کافی دارای تنوع قلم و کاراکتر نمی باشد . اهمیت هماهنگی شکل و حروف با موضوع ، در جامعه ما بدرستی شناخته نشده و کمتر فردی به این نکته توجه کرده است.

ولی بطور طبیعی ، شکل حروف باید طوری انتخاب شود که دارای هماهنگی تصویری با محتوای آن باشد و در نتیجه درک مطلب برایش بهتر و مطبوع تر می شود. همان طوری که ” کیوستی واریس” چشم انداز فنلاند و گذشته , آن را سرچشمه طراحی هنری و گرافیک فنلاند می داند . ما نیز باید از جامعه و گذشته هنری مان تاثیر بگیریم تایپوگرافی فقط جابجا کردن خط کرسی حروف نیست و باید به ظرفیت های حروف فارسی آشنایی داشته باشیم.

حروف فارسی بخاطر فرم خاصی که دارد برخلاف حروف لاتین ، اگر فواصل بین حروف حذف شود و بهم نزدیک یا به یکدیگر بچسبند ، خوانایی خود را از دست نداده و می توان فرم های خاصی را از ترکیب فونت های امروزی براساس ترکیبات خوشنویسی گذشته به وجود آورد. باید به این نکته توجه داشت که الفبا و حروف بعنوان نمادهایی که عهده دار بار فرهنگی و عاطفی هستند ، چیزی فراتر از نمایش الفبایی حروف هستند و این تجربیات برای حروفچینی صفحات نیست ، بلکه برای طراحی عنوان فیلم ، کتاب ، پوستر و . . . می باشد.

ما برای رشد و پیشرفت تایپوگرافی باید با شناخت و توجه به ملاک های زیبایی شناسی این هنر بر پایه گرایش های بومی و ملی ، آن را در فضایی جهانی جستجو کنیم و با فهم صحیح از هنر ایران ، بویژه خوشنویسی ، تایپوگرافی ایران را از تایپوگرافی غربی متمایز کنیم.

پیشنهاد مطالعه: بررسی سبک دادائیسم در تبلیغات

تاریخچه:

پیشینه ی تایپوگرافی در جهان به قرن سیزدهم میلادی مربوط می شود که در اروپای قرون وسطی تایپوگراف ها از قالب های سفالی تک حروف برای ساختن نوشته های روی دیوار استفاده می کردند. این فرم در اروپا بسیار محبوب واقع شده بود تا زمانی که ماشین چاپ در قرن پانزدهم توسط یوهانس گوتنبرگ اختراع شد.

در اواخر قرن نوزدهم میلادی تایپوگرافی مدرن توسط فعالیت هنرمندانی نظیر باهاوس و تیش هولد مطرح شد. به طور مثال باهاوس با حروف نگاری جدید، اصول و قواعد صفحه آرایی را در هم شکست و عناصر تزئینی و ترکیب بندی متقارن را کنار گذاشت و به جای یک صفحه کلاسیک، از انواع حروف دست ساخته بدون پایه و با خطوط زمینه کلفت سیاه و قرمز جهت در هم شکستن صفحه و تقسیم آن به اجزای پراکنده استفاده شد تا به این وسیله نگاه بیننده را در کنترل بگیرد. در ابتدا حروف نگاری مدرن را انشعابی غیر عادی از طراحی مرسوم و جاری می دانستند، اما با گذر زمان این شیوه تبدیل به اصول و قواعدی تحسین برانگیز شد.

تایپوگرافی در ایران:

خطاطی در ایران پیشینه قوی و کهن دارد. خط و خوشنویسی از دیرباز در میان ایرانیان مقام و منزلت خاصی داشته و سیر کمال را پیموده است، چنانکه از قرن دوم تا قرن هشتم هجری ایرانیان پی درپی درصدد اصلاح خط و رفع معایب و نواقص آن بوده‌اند. دراین مدت چند خط تازه درایران وضع کرده‌اند مانند خط شکسته تعلیق ‌و نسخ تعلیق و خط شکسته. از اینرو تایپوگرافی فارسی را نمیتوان صرفا برگرفته از فرهنگ غربی دانست. بنابراین جنبش بومی در زمینه تایپوگرافی در ایران پدید آمده و شکل گرفته است.

تفاوت تایپوگرافی در ایران و جهان:

در کشورهای غربی فقط از حروف تایپی در یک اثر گرافیکی استفاده میشود، اما همانطور که مشخص است نمیتوانیم این تعریف را برای کارهای ایرانی استفاده کنیم.

تایپوگرافی در وب:

میتوان تایپوگرافی وب را اینگونه معنا کرد:

هنر چیدمان حروف و متن بگونه ای که متن را خوانا، واضح، و لذت بخش میکند. تایپوگرافی وب چیزی فراتر از انتخاب فونتهای زیبا است. درواقع تایپوگرافی بخش حیاتی از تجربه کاربری است.

تایپوگرافی وب کاملا با تایپوگرافی چاپ تفاوت دارد. در طراحی چاپی، متغیرهای کمی برای سروکله زدن با آن وجود دارد. طرح چاپی با توجه به کسی که از آن استفاده میکند تغییر نمیکند، رنگ ها کاملا ثابت هستند، و طرح حروف تغییر نمیکند. اما تایپوگرافی وب اینطور نیست. زمانی که تایپوگرافی روی صفحه نمایش قرار میگیرد، فاکتورهای خیلی زیادی دخیل هستند، مانند:

اندازه تصویر: پیش بینی آن غیر ممکن است. با اینکه طراحی ریسپانسیو سعی دارد خود را با آن تطبیق دهد اما بعضی وقتها واقعا نشدنی است.

رزولوشن تصویر: تراکم پیکسل نقش مهمی در خوانایی متن دارد. هرچند پیشرفتهای تکنولوژی باعث شده کاربران زیادی به تصاویر باکیفیت دسترسی داشته باشند، اما طراحان باید تکنولوژی قدیمی تر را مد نظر داشته باشند.

کالیبراسیون صفحه: سطح شفافیت تصویر نقش تعیین کننده ای در نمایش رنگ ها دارد. طراحان وب مجبور هستند رنگهایی انتخاب کنند که در کالیبراسیون های مختلف خیلی تغییر نکند.

تفاوت تایپوگرافی با خوشنویسی و طراحی فونت:

خوشنویسی بیشتر بر زیبایی تمرکز دارد و ممکن است خوانایی آن مشکل باشد و متن نامفهوم باشد. ولی تایپوگرافی بر خوانایی بیشتر همراه با زیبایی تاکید دارد .
طراحی حروف یعنی الفبایی را طراحی کنیم که قابلیت تایپ در حالت های گوناگون را داشته باشد . اما هدف تایپوگرافی این است که با آسان ترین و خواناترین شکل ، مفهوم خود را به همراه زیبایی ، و نوآوری انتقال دهد.

کاربرد تایپوگرافی:

تایپوگرافی در طراحی گرافیک ( لوگو، پوستر ، بیلبورد ، جلد کتاب ) ساخت تیتراژ و عناوین فیلم ، روزنامه‌ها و نشریات، تلویزیون ، صفحات وب ، تبلیغات تجاری ، بسته‌بندی کالاها ، تابلو و ویترین فروشگاه‌ها ، حتی معماری و آرایش فضا و طراحی پارک‌ها ، اشیای پیرامون ، لوازم شخصی ، البسه و… کاربرد دارد . تایپوگرافی با خطاطی و خوش نویسی تفاوت دارد ، هر چند طراح تایپوگرافی می تواند از خطاطی و خوش نویسی در تایپوگرافی استفاده کند.
مثلا در طراحی گرافیک تکنیک تایپوگرافی در طراحی پوستر کاربرد بسیار زیادی دارد، به طوری که ایده و طرح نهایی با حروف پیاده سازی می شود.
تایپوگرافی به جز گرافیک ‌در نقاشی نیز کاربرد دارد و چه بسا نقاشان در برخی موارد بهتر از این فرم ها بهره گرفتند هنرمندانی همچون حسین زنده رودی که یکی از به وجود آورندگان مکتب «سقاخانه» است، از تایپوگرافی به خوبی در نقاشی استفاده کرده است.

اصول تایپوگرافی:

» مبانی را یاد بگیرید «

اولین گام برای یک تایپوگرافی موثر تر،مطالعه شالوده ی هنر است.اگر شما تازه وارد هستید مممکن است فکر کنید تایپوگرافی یک عمل بسیار ساده است اما در حقیقت بسیار پیچیده است زیرا ترکیبی از هنر و علم می باشد.سبک حروف یک متن ترکیبی از واژگان خاص، اندازه گیری دقیق و مشخصات مرکزی است که باید همیشه شناسایی و مورد توجه قرار گیرد. برای درک بهتر مبانی تایپوگرافی، زمانی را برای مطالعه و یادگیری هنر کنار بگذارید.

» به ارتباط فونت ها توجه کنید «

انتخاب نوع متن به شدت یک فرآیند تصادفی است. اگر تنها در فهرست فونت خود به دنبال فونتی که دوست دارید باشید به ندرت یک نتیجه نهایی کارآمد را ایجاد خواهید کرد. این به دلیل روانشناسی ست که در مورد سبک حروف وجود دارد. هنگام طراحی، باید مطمئن شوید که نوع فونت شما با مخاطبین مرتبط است. علاوه بر این اطمینان می یابید که متن شما به صورت بی عیب و نقص نوشته شده است و اینکه که فونت شما متناسب بازاری که در آن فعالیت می کنید انتخاب شده است. قطعا شما از یک فونت پر از جزئیات و رنگین کمانی برای یک بروشور شرکت حقوقی استفاده نمی کنید، درست است؟ این قبیل فونت ها بیشتر برای دعوت تولد مناسب است.

» آشنایی با کِرنینگ «

یک کرنینگ شلخته و نا مرتب یکی از عیب ها و نقص ها در دنیای طراحی می باشد. کرنینگ راهی برای تنظیم فضای بین کاراکترها برای تولید یک جفت ساده و یکپارچه است. این عمل چندان مهم به نظر نمی آید ولی دنیایی از تفاوت ها را ایجاد می کند. کرنینگ شما را مطمئن می سازد که فضای بین هر کاراکتر به خوبی و برای ایجاد یک متن خوب و زیبا تنظیم شده است. همچنین برنامه هایی مانند Adobe Illustrator تنها می توانند به طور خودکار مشکلات خراب کاری خود را اصلاح کنند. این خطاها اغلب کوچک هستند، به خصوص وقتی پای جملات طولانی و پاراگراف ها در میان باشد. اما برای سرفصل ها یا لوگو ها، یک کرنینگ بد می تواند به سرعت کل طرح شما را خراب کند.

» محدود سازی فرمت ها «

برخی از طراحان معمولی به ویژه طراحان تازه کار خود طرح خود را در میان انبوهی از فونت ها غرق می کنند. اگر به بیشتر از یک فونت نیاز دارید فونت های خود را فقط به دو تا سه نمونه محدود کنید. از یک فونت برای بدنه اصلی، از یک فونت برای عناوین و از یک فونت برای عناوین جزئی و فرعی استفاده کنید. در انتخاب فونت ها از خانواده های دیگر مردد نباشید اگر فونت های انتخابی شما با هم هماهنگی دارند. استفاده از دو فونت مشابه استباهی در کار شما تلقی می شود.

» اعمال ترازبندی صحیح «

ترازبندی یک مفهوم ضروری در تایپوگرافی است. بسیاری از طراحان مبتدی تمایل به انتخاب بین تراز مرکزی و Justified دارند، که پاراگرافها را بسیار ناخوانا می کند.اگر شما با MS Word کار کرده باشید، با چهار گزینه تراز کلید Left Aligned، Center Aligned، Right Aligned و Justified آشنا هستید. تراز چپ، همانند Flushed Left، شایع ترین حالت مورد استفاده است، زیرا درک آن برای چشم آسان است. با استفاده از تراز راست، درست همانطور مانند تراز چپ، متن به خوبی روی یک طرف تنظیم شده است. Justified معمولا یک کابوس برای طراحان است.

» سلسله مراتب بصری را به بازی بیاورید «

سلسله مراتب تایپوگرافی همان راهی است که شما بر اهمیت خطوط خاصی در مقابل دیگر خطوط تأکید می کنید. در نتیجه شما نظم را برقرار و ایجاد می کنید تا مخاطبان اطلاعات را از طراحی دریافت کنند. این کار با هدایت حرکت بینایی مخاطب از طریق سلسله مراتب بصری انجام می شود. بدون استفاده از سلسله مراتب تایپوگرافی، خوانندگان برای شناسایی فاکتور های مهم اطلاعات را در کل طرح به مشکل بر می خورند.

» کار با شبکه ها «

به طور کلی نمی توان تأکید کافی کرد که چقدر درک و استفاده از یک شبکه طراحی بحرانی و ضروری ست. این چیزی است که همه چیز را یکپارچه و متصل می کند. با این وجود شما همیشه مجبور نیستید هر بار که چیزی ایجاد می کنید از شبکه استفاده کنید.

» اعمال جفت سازی هوشمند «

ممکن است که طرح شما را از طریق جفت سازی سبک حروف بسیار متقاعد کننده تر شود. سپس با استفاده از فونتهای بیشماری در همان زمان می توانید همه چیز را به حواس پرتی تبدیل کنید قابل ذکر است که فونت چندگانه می تواند مخاطبان را درگیر کند که کدام عناصر طراحی مهم ترین هستند.

» یک فونت ثانویه عالی برای جفت کردن انتخاب کنید «

جفت کردن فونت برای خوانایی طراحی شما مهم است. هنگامی که شما هم عنوان اصلی و هم فرعی دارید، از دو نوع مختلف از متن استفاده کنید که برای ایجاد یک سلسله مراتب بصری یکدست شوند. چالش موجود در جفت شدن فونت ها، اجتناب از استفاده از دو فونت متضاد یا دو فونت بسیار مشابه است که در آن شما به سختی می توانید تمایز موجود را ببینید.

» یاد بگیرید که اندازه گیری کنید «

اندازه گیری تایپوگرافی برای نشان دادن عرض کامل یک بلوک متن استفاده می شود. اندازه گیری هنگام طراحی وب سایت بسیار مهم است. همه فونت ها با هم برابر نیستند، که به این معنی است که فونت های مختلف فضای مختلفی را بر روی صفحه وب می گیرند. این همان چیزی است که تمام بدنه ی یک حرف را به علاوه فضای درست بعد از آن پوشش می دهد.

» اولویت بندی قابلیت خوانایی «

وقتی طراحی می کنید، مطمئن شوید که مردم به راحتی می توانند پیام شما را بخوانند. یعنی اینکه یک متن تیره در یک پس زمینه تاریک یک اشتباه بزرگ است. همچنین از استفاده از فونت کوچک در یک تصویر با کنتراست بالا اجتناب کنید.شما می توانید یک طرح قابل توجه داشته باشید اما اگر متن شما نا مفهوم باشد تمام تلاش شما تلف می شود.

» پالت رنگی فونت خود را عاقلانه انتخاب کنید «

رنگ یکی از قوی ترین ابزار طراحان است. این به این معنی ست که یک طرح رنگی با دقت تنظیم شده برای تکمیل طراحی مورد نیاز است. هنگام قرار دادن یک پالت فونت، به تئوری رنگ ها دقت کنید تا رنگ های مناسب برای طراحی شما مشخص شود. برای مثال به نظر می رسد نارنجی سبب افزایش اشتها شود، که توضیح می دهد که چرا این رنگ به طور گسترده ای در طراحی رستوران ها و فست فود ها مورد استفاده قرار می گیرد.

» اجتناب از کشیدن فونت ها «

این یک قانون بسیار ساده است که اغلب طراحان آن را نادیده می گیرند. به طور کلی فونت ها با توجه دقیق به جزئیات شکل حروف ایجاد می شود. دلیل رایج این که افراد فونت های خود را گسترش می دهند این است که آنها را کمی بلند تر یا پهن تر کنند.

» تایپوگرافی را هنر تلقی کنید «

فکر اینکه تایپوگرافی فقط در مورد فونت مورد استفاده مناسب برای متن شما است را از سرتان بیرون کنید. فونت ها با دقت ساخته شده اند بنابراین نیاز به یک تراز هنری دارد که مزیت ارزشمندی در جعبه ابزار طراحی شما شود. اصول تایپوگرافی فقط در مورد ساختن یک متن ساده نیست بلکه در مورد رفتار کردن با فونت ها به عنوان یک نوع هنر است.